Amerika Kıtasının Müslüman Denizciler Tarafından Kolomb Öncesi Keşfi ve Piri Reis

UYARI: Kitap hakkında bilgi içerdiğini unutmayınız.

AMERİKA KITASI İLK OLARAK KOLOMB İLE Mİ KEŞFEDİLDİ, YOKSA ONDAN ÖNCE DAVRANANLAR OLDU MU?



Siyasi gündemle birlikte dile gelen, aslında yeniden dile gelen, bir konu olan Amerika'yı ilk kim keşfetti? sorusuna cevap vermek için hazırlanmış, zengin içerikli bir kitap. Kitabı bir gazete ile verildiğini görünce hemen kaptım, kaçar mı? Beleşe kitap bulmuşum, hem de ilgi alanıma giren bir kitap! :)

Kitabın hemen girişinde anlaşıldığı üzere, bu soruyu Batılılar da kendi içlerinde sormuşlar. Bu soruyu soranların başında Menzies isminde bir adam var, kitaplar bile yazmış. Bu soruyu sormasına ve araştırmaya başlamasına neden olan olay ise, James Ford Kütüphanesinde bulduğu, Karayip Denizlerini gösteren bir harita. Haritanın tarihi 1424'tür. Yani Kolomb'un keşfinden 70 sene evvel. Bu durumda birilerinin ondan önce Karayiplere gitmiş olması gerekmektedir, ama kim?

Bu haritayı asıl keşfeden kişi ise Armando Cortesa isimli biri. Ona göre bu harita ve karayipler ile ilgili bilgileri eski dünyaya getiren Portekizli denizcilerdir. Oysa MENZİES'e göre bu mümkün değildir. Zira o dönem veya öncesinde oralara gitmiş olan kaşiflerin, astronavigasyonda usta kişiler olmaları ve önemsiz boylam hataları ile haritaları çizebilecek enlem boylam ölçme yöntemlerine sahip olmaları gerekiyor, zira bu harita hemen hemen doğru orantılarda çizilmiştir. Oysa o dönemlerde böyle bir seyahati gerçekleştirebilecek materyal kaynağına, bilimsel veriye ve denizcilik tecrübesine sahip tek ülke Çin idi. Çin'in batıya seferlerine dair de en eski üç kayıt, katılanlarca kaleme alınmıştır. Bunlardan biri de Arapça bilen bir Müslüman olan Ma Huan'dır. Yazılan kayıtlarda Borneo, Timor ve benzeri otuz altı ülkede uğranacak limanlar hakkında bilgi verilmiştir ama hiçbir kayıt da harita yoktur. Yani, bu kadar yer hakkında ayrıntılı kayıt tutulmuş ama harita çizilmemiştir. Atlantik ve ötesi hakkında hiçbir bilgiye rastlanmaz iken Menzies nasıl bu sonuca ulaşmıştır? Yani Fuat Sezgin'e göre Avrupalıların böyle bir bilimsel bilgiden yoksun oldukları doğrudur ama Çinlilerin de oralara kadar gittiklerini gösteren hiçbir delil bulunmamaktadır.

Başka bir harita ise dönemin şartlarına göre inanılmaz derecede yetenekle çizilmiştir. Zira 1300'lü yıllarda Güney Afrika'nın üçgen şeklinin ve tam bir tasvirini bu kadar erken bir tarihte çıkarılmış olması şaşırılacak şeydir. Fuchs ve Needham'a göre bu tür gelişmiş vasıflar ancak İslam dünyasında alınan bilgilerle açıklanabilir. Avrupa'da tespit edilen yaklaşık yüz ve Afrika'da otuz beş Arapça yer ve ülke ismi de bu görüşü desteklemektedir.

Günümüze kadar ulaşan,15.-16. y.y.lara ait Arap ve bazı Türk seyir kitaplarından elde edilen veriler Hint Okyanusu'nda kapsamlı bir katografik tasvir çıkarmaya yetecek kadar bol ve yeterli miktarda ölçüm yapıldığını doğrulamaktadır.

Bilgin Al-Mas'üdi Mir'at az-zaman adlı kitabında çeşitli defa batıya doğru gidip Atlantik'i aşmaya çalışarak hayatlarını tehlikeye atan İspanyalı Arap (Endülüs) denizcilerinin hikayelerini yazdığını anlatmaktadır. Bunlardan biri de Haikhas isimi biridir. Uzun bir süre sonra zengin bir ganimetle birlikte geri dönmüşlerdir. Fakat diğerleri dönmemiştir.

1312'den kısa bir zaman önce Sultan Muhammed Abü Bakr'ın 'okyanusun öbür tarafına' ulaşmak üzere bir filo yola çıkardığını bildirilmektedir. İbn Fadlallah al-Umari'nin ifadesine göre, gerekli hazırlıkların yapılmasından sonra filo açık denize açılmış, yolda tehlikeli bir akıntıya yakalanmış ve biri dışında tüm gemiler batmıştı. Bunun üzerine sultan ikinci bir filo donatmış ve kendisi de filoyla birlikte yola çıkmış ama hiçbir zaman geri dönmemişti.


Kitap hakkındaki genel görüşüm: Yazarımız bu ve daha nice olaylar hakkında kitabında bizi aydınlatmaktadır. Yazının başında gördüğünüz gibi başka yazarların da farklı görüşlerine yer vermiş, onların neden haklı olamayacakları konusunda da bilgilendirmeler yapmıştır. Bunların başında da Menzies gelmektedir. Bununla birlikte yazarımız Piri Reis'in hayatını kısa bir bölümünü ve hazırladığı harita konusunda bizi bilgilendiren uzun ve aydınlatıcı bir ek bölüm de hazırlamış. Biliyorsunuz, Piri Reis'in Dünya Haritası hakkında bizi en çok meraklandıran, bu haritayı nasıl hazırladı? sorusudur. Bu cevabı bu kitapta bulacaksınız. Haritaları da vermiş olması, renkli basım olması falan bence kitabın artılarından.

Yalnız bana biraz ağır geldi. Dili akıcı falan da denizcilik-harita bilimi falan bana göre değil. Kafam karıştı bir noktadan sonra, "ee yani?" diyorum. :)

Kitabın varlığı bile başlı başına önemli benim için. Maalesef milletimizde bir böyle eziklik, Amerikalıların tabiri ile "looser(kaybeden)" zihni var. Bu yüzden Müslümanlar keşfetti, deyince şöyle bir olumsuz eleştiriler, "hadi oradan! yok artık!" tarzı tabirler ve dalga geçecek kadar da kendimize, kültürümüze, kimliğimize bir yabancılaşmışlık... Yani asıl böyle adamlarla dalga geçip, yüzüne güleceksin, belki utanırlar içinde düştükleri durumdan da değişmeye çalışırlar.

Her şeyi geçtim şunu söyleyeyim, Amerikan yerlilerin(o dönemdekiler için söylüyorum) kültürlerinde denizden çıkıp geri dönecek bir çeşit ata-han tarzı efsaneleri-bekleyişleri vardır. Madem bu adamları Kolomb keşfetti, o bekledikleri kişiyi nasıl bekliyorlar? Eğer biri Kolomb'dan önce gelmemiş ise onlara? Ayrıca Kolomb'un elindeki haritalar ile yola çıktığını da yazarımız bize söylüyor. Bahsi geçen haritalar Avrupa haritası falan değil, ötesini gösteren haritalar. Nereden bulup çizildi, eline geçti? Yani Kolomb, haydi dümdüz gideyim varırım herhalde bir yere diye körlemesine bir yolculuğa çıkmamıştı.

Kitap Okuma Önerisi:  Köklerimize ışık tutup, şuur açan bir kitap bence.

Puan: 10/9

Kitap Fiyatı: 25,90

Kitabın fiyatı pahalı gelebilir, hem de 68 sayfalık bir kitap için. Ama yayıncı BOYUT. Bunlar biraz koleksiyon kitaplar hazırlıyorlar, kaliteli falan. Bu yüzden fiyatı da pahalı bu yayınların kitapları. Benim gibi uyanıklık yapıp kapacaktınız gazeteden. :)